નેશનલ સ્પોર્ટ્સ ડે દર વર્ષે ઉજવવામાં આવે છે, તેની સાથે ધ્યાનચંદને કેમ યાદ કરવામાં આવે છે તે પણ જાણીએ ચાલો.
National Sports Day 2024: દેશમાં દર વર્ષે 29મી ઓગસ્ટને નેશનલ સ્પોર્ટ્સ ડે તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. વાસ્તવમાં આ દિવસે હોકી ખેલાડી ધ્યાનચંદનો જન્મ થયો હતો. તેની શાનદાર રમતને કારણે તેને હોકીનો જાદુગર કહેવામાં આવતો હતો. તેમણે તેમની કારકિર્દી દરમિયાન 400 થી વધુ ગોલ કર્યા. આ દિગ્ગજ ખેલાડીને યાદ કરવાના આશયથી કેન્દ્ર સરકારે 2012થી તેમના જન્મદિવસે રાષ્ટ્રીય ખેલ દિવસ મનાવવાની જાહેરાત કરી હતી. ત્યારથી, દર વર્ષે 29 ઓગસ્ટના રોજ રાષ્ટ્રીય રમત દિવસ ઉજવવામાં આવે છે.
કોણ છે હોકીનો જાદુગર?
હોકીની રમતમાં 400 થી વધુ ગોલ કરનાર દિગ્ગજ ખેલાડી ધ્યાનચંદનો જન્મ 29 ઓગસ્ટ, 1905ના રોજ ઉત્તર પ્રદેશના પ્રયાગમાં થયો હતો. તેમના પિતા લશ્કરમાં સુબેદાર હતા. તેણે ધ્યાનચંદને 16 વર્ષની ઉંમરે સેનામાં પણ ભરતી કર્યા હતા. ત્યાં તેમને કુસ્તીમાં ખૂબ જ રસ હતો પરંતુ સુબેદાર મેજર બાલે તિવારીએ તેમને હોકી માટે પ્રેરિત કર્યા. આ પછી તે અને હોકી એકબીજાના પર્યાય બની ગયા. 1928- 1932 અને 1936 સમર ઓલિમ્પિક્સમાં ઓલિમ્પિક સુવર્ણ ચંદ્રકોની ભારતની પ્રથમ હેટ્રિકમાં તેમણે મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી હતી.
તે એમ્સ્ટરડેમમાં યોજાયેલી 1928 ઓલિમ્પિક ગેમ્સમાં ભારત માટે સૌથી વધુ ગોલ કરનાર ખેલાડી હતો. તે ટૂર્નામેન્ટમાં ધ્યાનચંદે 14 ગોલ કર્યા હતા. એમ્સ્ટરડેમના એક સ્થાનિક અખબારે લખ્યું, ‘આ હોકી નહીં પણ જાદુ હતો અને ધ્યાનચંદ હોકીના જાદુગર છે. આ પછી 1932માં લોસ એન્જલસમાં રમાયેલી ઓલિમ્પિકમાં પણ ભારતીય ટીમે શાનદાર પ્રદર્શન કર્યું હતું. સ્પર્ધાની ફાઇનલમાં ભારતે અમેરિકાને 24-1થી હરાવ્યું હતું. આમાં મેજર ધ્યાનચંદે એકલાએ 10 ગોલ કર્યા હતા. આ પછી, 1936 બર્લિન ઓલિમ્પિકમાં ભારતીય હોકી ટીમની કમાન મેજર ધ્યાનચંદના હાથમાં હતી. ફાઈનલ મેચમાં ભારતે તે યુગની વિશ્વની સૌથી મજબૂત ટીમ જર્મનીને 8-1થી હરાવીને વિશ્વ મંચ પર ભારતનો ધ્વજ લહેરાવ્યો હતો.
1928માં ભારતીય હોકી ટીમમાં જોડાયા
ધ્યાનચંદે તેમની હોકી કારકિર્દીની શરૂઆત બ્રિટિશ ભારતીય સેનાની રેજિમેન્ટ ટીમ સાથે કરી હતી. તેમણે મૂનલાઇટ હેઠળ પ્રેક્ટિસ કરી અને 1928 ઓલિમ્પિક માટે ભારતીય હોકી ટીમમાં જોડાયા. તેમની સ્ટીક વર્ક અને રમતની સમજને કારણે તે ‘હોકી વિઝાર્ડ’ અને ‘ધ મેજિશિયન’ તરીકે જાણીતા બન્યા, તેમની કારકિર્દી 1926 થી 1948 સુધી ચાલી હતી.
ધ્યાનચંદ ચાર વર્ષ સુધી તેમની રેજિમેન્ટની ટીમમાં રહ્યા. 1926 માં, તેઓ આર્મી XI અને પછી રાષ્ટ્રીય ટીમમાં પસંદ થયા. આ વર્ષે ભારતીય ટીમ ન્યુઝીલેન્ડના પ્રવાસે ગઈ હતી. આ પ્રવાસ દરમિયાન આખી દુનિયાએ તેની અદભૂત પ્રતિભા જોઈ. બોલ તેની પાસે આવ્યા બાદ તે અન્ય કોઈ ખેલાડી સુધી પહોંચી શક્યો ન હતો. તેની હોકી સ્ટીકમાં ગમ નથી તેની ખાતરી કરવા ઘણી વખત તપાસ કરવામાં આવી હતી. ઘણી વખત તેની હોકી રમતની વચ્ચે બદલાઈ હતી પરંતુ તે પ્રેક્ટિસમાં સમૃદ્ધ હતો. તે જ આવડતથી રિવર્સ હોકી રમતા. તેથી જ લોકો તેમને હોકીનો ‘જાદુગર’ કહેતા હતા.
પદ્મ ભૂષણ, ત્રીજા સર્વોચ્ચ નાગરિક પુરસ્કાર મળ્યો
1956 માં ભારતીય સેનાની પંજાબ રેજિમેન્ટમાં મેજર તરીકે નિવૃત્ત થયા પછી, તેમને પદ્મ ભૂષણ, ત્રીજા સર્વોચ્ચ નાગરિક પુરસ્કાર મળ્યો. વધુમાં, તેમના નોંધપાત્ર યોગદાનને માન આપવા માટે, 2012 માં, ભારત સરકારે તેમની જન્મજયંતિને રાષ્ટ્રીય રમત દિવસ તરીકે ઉજવવાનું નક્કી કર્યું.
રાષ્ટ્રીય રમતગમત દિવસ 2024: મહત્વ અને ઉજવણી
મેજર ધ્યાનચંદનો વારસો રમતવીરોને પ્રેરણા આપતો રહે છે અને રાષ્ટ્રીય રમતગમત દિવસ એ શિસ્ત, ટીમ વર્ક અને રાષ્ટ્રીય ગૌરવને ઉત્તેજન આપવા માટે રમતગમતના મહત્વની યાદ અપાવે છે. ભારત સરકાર પણ આ દિવસનો ઉપયોગ વિવિધ રમતગમત યોજનાઓ શરૂ કરવા માટે એક પ્લેટફોર્મ તરીકે કરે છે, જેમ કે ખેલો ઈન્ડિયા ચળવળ, જેની જાહેરાત વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ 2018 માં કરી હતી.
ધ્યાનચંદની સિદ્ધિઓ
રાષ્ટ્રીય રમતગમત દિવસની ઉજવણી ભારતીય રમતવીરોની સિદ્ધિઓને પણ ઓળખે છે, રાષ્ટ્રના ગૌરવ અને આંતરરાષ્ટ્રીય કદમાં તેમના યોગદાનની ઉજવણી કરે છે. ભારતના રાષ્ટ્રપતિ આ દિવસે પ્રતિષ્ઠિત રમત પુરસ્કારો રજૂ કરે છે, તેમાંથી એક મેજર ધ્યાનચંદ ખેલ રત્ન એવોર્ડ છે, જે દેશના સર્વોચ્ચ રમત સન્માન છે.
3 ડિસેમ્બર 1979માં તેમનું અવસાન
1926 થી 1948 સુધી, ધ્યાનચંદ વિશ્વમાં જ્યાં પણ હોકી રમવા ગયા, દર્શકો તેમના કાંડાના ચમત્કારને જોવા માટે ઉમટી પડ્યા. ઓસ્ટ્રિયાની રાજધાની વિયેનાના એક સ્ટેડિયમમાં તેમની પ્રતિમા સ્થાપિત કરવામાં આવી હતી. તેણે 42 વર્ષની ઉંમરે આંતરરાષ્ટ્રીય હોકીમાંથી નિવૃત્તિ લીધી. થોડા સમય માટે તેઓ નેશનલ સ્પોર્ટ્સ ઇન્સ્ટિટ્યૂટમાં હોકી પ્રશિક્ષક પણ હતા. 3 ડિસેમ્બર, 1979 ના રોજ તેમનું અવસાન થયું.
