શિવાનંદ દેશના ઈતિહાસમાં કદાચ સૌથી વૃદ્ધ પદ્મશ્રી પુરસ્કાર વિજેતા છે અને તેમનું વર્ણન ‘યોગ સેવક’ તરીકે કરવામાં આવે છે
સ્વામીએ 6 વર્ષની ઉંમરથી જ યોગને પોતાના જીવનનો મહત્વનો હિસ્સો બનાવી લીધો
સમગ્ર વિશ્વમાં 21 જૂને વિશ્વ યોગ દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવે છે. યોગ નાના બાળકોથી લઇને વૃદ્ધો, મહિલાઓ સૌ કોઇ કરી શકે છે. યોગ કરવાથી શરીરને કેટકેટલા ફાયદા થાય છે તે જાણવા માટે આજે આપને એક એવા વ્યક્તિ વિષે જણાવી રહ્યા છે જે 6 વર્ષની ઉંમરથી યોગ કરે છે અને આજે 128 વર્ષની ઉંમરે પણ નિરોગી જીવન જીવી રહ્યા છે. આ ઉંમરે પણ સંતુલિત દિનચર્યા અને યોગની મદદથી તેઓ સ્વસ્થ જીવન જીવી રહ્યા છે. તેમને ન તો કોઈ બીમારી છે કે ન તો કોઈ રોગ. ચાલો જાણીએ તેમની સંપૂર્ણ દિનચર્યા અને તેમની આદતો જેના કારણે તેઓ આ ઉંમરે પણ એટલા ફિટ છે.
આપણે વાત કરી રહ્યા છે તે છે યોગ ક્ષેત્રે પદ્મશ્રીથી સન્માનિત 128 વર્ષના યોગાચાર્ય સ્વામી શિવાનંદ. સ્વામી શિવાનંદનો જન્મ 8 ઓગસ્ટ, 1896ના રોજ હરિહરપુર ગામમાં (જે હવે બાંગ્લાદેશમાં છે) થયો હતો. તેમના માતા-પિતા ભીખ માંગીને ગુજરાન ચલાવતા હતા. ગરીબ પરિવારમાં જન્મેલા સ્વામી 4 વર્ષની ઉંમર સુધી માત્ર ચોખાનો લોટ પીને જીવન જીવતા હતા. જ્યારે તેઓ 6 વર્ષના હતા ત્યારે તેમના માતા-પિતા અને બહેન ભૂખને કારણે મૃત્યુ પામ્યા હતા. ત્યારબાદ તેમના સંબંધીઓએ તેમને ઓમકારાનંદ ગોસ્વામીને સોંપી દીધા, જેમની પાસેથી તેમણે દીક્ષા લીધી હતી. આ પછી તેઓ સદગુરુ સાથે નવદીપ ધામમાં રહેવા લાગ્યા.
સ્વામી શિવાનંદે 6 વર્ષની ઉંમરથી જ યોગને પોતાના જીવનનો મહત્વનો હિસ્સો બનાવી લીધો હતો. ત્યારથી તેમણે પવિત્ર જીવન જીવવાનું નક્કી કર્યું, તે પણ સામાન્ય પોશાકમાં અને આજ સુધી તેનું પાલન કરે છે. બાબાને બહુ ઓછા લોકો ઓળખે છે કારણ કે તેમને લાઇમલાઇટમાં રહેવું પસંદ નથી. આજની તારીખમાં પણ તેઓ પોતાનું કામ જાતે કરી લે છે.
સ્વામી શિવાનંદ કેટલાક દાયકાઓથી વારાણસીમાં રહે છે. તેઓ દરરોજ 3 વાગે ઉઠે છે અને નિયમિતપણે યોગ કરે છે. આ ઉપરાંત તેઓ દરરોજ ભાગવત ગીતા અને મા ચંડીનો પાઠ પણ કરે છે. 128 વર્ષની વયે પણ સ્વામી શિવાનંદની ચપળતા એવી છે કે જોનારાઓ દંગ રહી જાય.
વારાણસીના દુર્ગાકુંડ વિસ્તારમાં સ્થિત આશ્રમના ત્રીજા માળે એક રૂમમાં રહેતા બાબા શિવાનંદ દિવસમાં ત્રણથી ચાર વખત કોઈ પણ ટેકા વિના સીડીઓ ચઢે છે અને ઉતરે છે. આ બધું યોગને કારણે છે. તેમનું માનવું છે કે યોગ કરવાથી તણાવની કોઈ સમસ્યા નથી. કોઈપણ વ્યક્તિ યોગ કરીને સરળતાથી સ્વસ્થ રહી શકે છે. ખાસ કરીને આજના યુવાનોને યોગ તરફ પ્રેરિત કરવા ખૂબ જ જરૂરી છે.
સ્વામી બાળપણથી ક્યારેય બીમાર નથી પડ્યા. સ્વામી શિવાનંદે કહ્યું કે હું સાદું અને શિસ્તબદ્ધ જીવન જીવું છું. હું ખૂબ જ સરળ આહાર ખાઉં છું, જેમાં માત્ર બાફેલા ખોરાકનો સમાવેશ થાય છે. તેઓ તેલ, મીઠુ, ખાંડ તેમજ મસાલા વાળો ખોરાક ખાતા નથી. તેઓ સામાન્ય રીતે દાળ, ચોખા અને લીલા મરચા ખાવાનું પસંદ કરે છે. દરરોજ સાદડી પર સૂવે છે. તેઓ જીવનને જૂની રીતે જીવવામાં માને છે.
સ્વામી શિવાનંદને વર્ષ 2022માં પદ્મશ્રીથી પણ સન્માનિત કરવામાં આવ્યા છે. ઉઘાડપગું અને સફેદ કુર્તા અને ધોતીમાં સજ્જ શિવાનંદ જ્યારે એવોર્ડ લેવા ગયા ત્યારે રાષ્ટ્રપતિ ભવન તાળીઓના ગડગડાટથી ગૂંજી ઊઠ્યું. આ દરમિયાન જ્યારે શિવાનંદ વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી સામે ઝૂક્યા તો વડા પ્રધાન તરત જ ઊભા થઈ ગયા અને તેમનું અભિવાદન સ્વીકાર્યું. યોગ ક્ષેત્રે પદ્મશ્રીથી સન્માનિત 128 વર્ષના સ્વામી શિવાનંદ ખૂબ જ નમ્ર સ્વભાવના છે.
સ્વામીના અનુયાયીઓ ડૉ. એસ.સી. દરરોજ એક કલાક યોગ કરે છે. ગરાઈએ જણાવ્યું કે સ્વામી શિવાનંદની જીવનશૈલી અને ખાનપાન બધું જ અલગ છે. બાબા સવારે એક કલાક ચાલે છે અને દરરોજ એક કલાક યોગ કરે છે. સર્વાંગાસન, પવનમુક્ત આસન, અર્ધચંદ્રાસન સિવાય પણ અનેક આસન કરવામાં આવે છે. ઊંડા શ્વાસ લેવાની પ્રેક્ટિસ કરો, ફ્રી હેન્ડ એક્સરસાઇઝ કરો. દિવસ દરમિયાન ઊંઘશો નહીં. આખો દિવસ સક્રિય રહો. ચાલો મંત્રોનો જાપ કરીએ. ચાલો ગીતાનો પાઠ કરીએ. ચંડીપાઠનો પાઠ કરવામાં આવે છે. સ્વામી શિવાનંદનો દરેકને સંદેશ છે ‘કોઈ ઈચ્છા નહીં, પૈસા નહીં, દાન નહીં’.
